İSİM (AD) TAMLAMASI KONU ANLATIMI
İsim (Ad) Tamlaması Nedir?
En az iki ismin, aralarına hiçbir noktalama işareti girmeden oluşturdukları anlamlı bütüne isim (ad) tamlaması denmektedir.
İsim tamlamasını oluşturan birinci kelimeye tamlayan, ikinci kelimeye tamlanan adı verilir. Sırayı karıştırmamak için kelimelerdeki "n" sesinin sayısına bakılabilir. Tamlayan kelimesinde bir adet "n" sesi olduğu için bu, birinci unsur; tamlanan kelimesinde iki adet "n" sesi olduğu için bu da ikinci unsur olarak söylenebilir. Böyle bir kodlama yapılırsa daha akılda kalıcı bir şekilde öğrenilmiş olur.
İsim (ad) tamlamaları bazı kaynaklara göre üç, bazı kaynaklara göre dört tanedir. Biz de dört tane isim tamlaması çeşidi anlatacağız.
1- Belirtitli İsim (Ad) Tamlaması:
Birinci unsurun (tamlayan) -ın, -in, -un, -ün eklerini; ikinci unsurun (tamlanan) -ı, -i, -u, -ü eklerini aldığı tamlamalardır.
Örn: rüzgârın sesi
renklerin festivali
Belirtili isim tamlamasının özellikleri:
a) Belirtili isim tamlamasının unsurları arasına sıfat girebilir.
Örn: serin rüzgârın muhteşem sesi
açık renklerin kalabalık festivali
b) Belirtili isim tamlamasınmın unsurları (tamlayan-tamlanan) yer değiştirebilir.
Örn: Camlara vuruyordu sesi rüzgârın
c) Bazen -ın, -in ekleri yerine -dan, -den ekleri gelebilir.
Örn: sorulardan bazıları
ç) Belirtitli isim tamlamasının unsurları zamir olabilir.
Örn: onların çoğu
d) Kişi zamirlerinin tamlayan olduğu durumlarda Türkçenin bir özelliği olarak zamir düşürülebilir. Böyle bir durumda ortaya çıkan isim tamlamasına tamlayanı düşmüş belirtili isim tamlaması denir.
Örn: arabamız (bizim arabamız)
saatiniz (sizin saatiniz)
e) Bir tamlayan veya tamlanan birden çok kelimeye bağlanabilir.
Örn: renklerin ve seslerin güzelliği
insanların kardeşliği ve düşmanlığı
2- Blirtisiz İsim Tamlaması:
Birinci unsurun ek almadığı, ikinci unsurun -ı, -i, -u, -ü eklerini aldığı tamlamalardır. Bir ismin neden yapıldığını, ne işe yaradığını ya da neye benzediğini belirten isim tamlamalarıdır.
Örn: kredi kartı
çilek reçeli
3- Takısız İsim Tamlaması:
Her iki unsurun da ek almadığı tamlamalardır. Tamlayan hammadde olmalıdır. ( Tamlayan hammadde değilse sıfat olur. Ve tamlama da sıfat tamlaması olacaktır.)
Örn: altın kolye
plastik kaşık
4- Zincirleme İsim Tamlaması:
En az üç ismin anlamlı bir bütün oluşturmasıyla meydana gelen tamlamalardır.
Örn: müdürün ceketinin düğmesi
kitabın kapağının rengi
